Paradontoza, zapalenie dziąseł, recesje – to pojęcia, które większość z nas słyszała, ale niewielu wie, jak poważne mogą być konsekwencje chorób przyzębia. Wiele osób ignoruje krwawienie dziąseł podczas szczotkowania, traktując je jako coś normalnego. Nic bardziej mylnego – to jeden z pierwszych sygnałów ostrzegawczych, który wymaga reakcji.
Spis treści
- Czym dokładnie są choroby przyzębia?
- Gingivitis i periodontitis – dwa rodzaje tej samej choroby przyzębia
- Choroby przyzębia – objawy
- Choroby przyzębia – przyczyny
- Dlaczego wczesna diagnostyka chorób przyzębia jest tak ważna?
- Leczenie chorób przyzębia
- Profilaktyka i zapobieganie chorobom przyzębia
- Nie czekaj, aż będzie za późno
Czym dokładnie są choroby przyzębia?
Żeby zrozumieć, czym jest choroba przyzębia, najpierw wyjaśnijmy, czym jest przyzębie. To po prostu wszystkie tkanki, które otaczają ząb i trzymają go w szczęce – dziąsła, specjalne więzadełka (nazywane ozębną), które łączą ząb z kością, oraz sama kość wyrostka zębodołowego. Można to porównać do fundamentów domu – jeśli fundament się psuje, dom zaczyna się chwiać.
Przewlekła choroba przyzębia, którą często nazywamy paradontozą, to właśnie zapalenie tych tkanek. Problem polega na tym, że to jedno z najczęstszych schorzeń jamy ustnej, które może doprowadzić do wypadania zębów u dorosłych. I co najgorsze – choroba często rozwija się bardzo powoli, bez żadnych objawów bólowych, przez co dowiadujemy się o niej dopiero wtedy, gdy jest już naprawdę źle.
Za wszystkim stoi płytka nazębna – taka lepka warstwa bakterii, która cały czas tworzy się na zębach. Może wydawać się niegroźna, bo jej nie widać gołym okiem (choć dentysta w gabinecie łatwo ją wykryje), ale to właśnie ona jest winowajcą. Bakterie w płytce wydzielają toksyny, czyli po prostu trucizny, które atakują dziąsła i wywołują zapalenie.
Gingivitis i periodontitis – dwa rodzaje tej samej choroby przyzębia
Choroby przyzębia możemy podzielić na dwa główne stadia. Różnią się tym, jak głęboko sięgają i czy da się je jeszcze cofnąć.
Zapalenie dziąseł (gingivitis) to wczesny etap. Twoje dziąsła są czerwone, opuchnięte i krwawią, ale to wszystko dzieje się tylko na powierzchni – kość pod spodem jest jeszcze w porządku. To dobra wiadomość, bo ten stan można odwrócić. Wystarczy poprawić higienę jamy ustnej i pójść na profesjonalne czyszczenie zębów do dentysty, a dziąsła wrócą do normy.
Zapalenie przyzębia (periodontitis), paradontoza to już etap zaawansowany. Tutaj infekcja przechodzi głębiej – atakuje więzadełka trzymające ząb, ozębną i samą kość. Między dziąsłem a zębem powstają kieszenie, w których zbierają się bakterie. Dziąsło zaczyna się cofać, odsłaniając korzeń zęba, a kość powoli się rozpuszcza. Ząb traci podparcie i zaczyna się ruszać. I tutaj uwaga – utracona kość nie odrośnie sama. Możemy zatrzymać proces niszczenia i trzymać chorobę pod kontrolą, ale tego, co już się zniszczyło, nie odbudujemy bez zabiegów.
Choroby przyzębia – objawy
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na chorobę przyzębia, ponieważ początkowe objawy bywają dyskretne. Dlatego w klinice stomatologicznej DUNIQUE podczas wizyt kontrolnych wykonujemy dokładne badanie tomograficzne i rentgenowskie oraz dokonujemy pomiaru głębokości kieszonek – to pozwala wykryć niepokojące zmiany we wczesnym stadium.
Zwróć uwagę na te sygnały ostrzegawcze:
- Krwawienie dziąseł podczas szczotkowania lub nitkowania – to nie jest normalne i zawsze świadczy o stanie zapalnym
- Uporczywy nieprzyjemny zapach z ust, który utrzymuje się mimo szczotkowania
- Miękkie, opuchnięte lub bolesne dziąsła, które są tkliwe w dotyku
- Odsłonięte szyjki zębowe – dziąsła cofają się, przez co zęby wydają się nienaturalnie długie
- Głębokie kieszonki między dziąsłem a zębem wypełnione płytką bakteryjną
- Ruchomość zębów i ból podczas żucia
- Zmiana zgryzu – zęby zaczynają się przesuwać
Jeżeli zapalenie dziąseł nie zostanie zdiagnozowane i odpowiednio leczone, przechodzi w zapalenie przyzębia. W konsekwencji następuje utrata kości, która już nie odrasta – taki efekt domina – jedno prowadzi do drugiego.
Choroby przyzębia – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną jest przewlekła obecność płytki nazębnej. Jeśli płytka nie jest usuwana codziennym szczotkowaniem i nitkowaniem, mineralizuje się i tworzy kamień nazębny. To sprzyja rozwojowi zapalenia, ponieważ bakterie w płytce wydzielają toksyny atakujące tkanki przyzębia.
Istnieje jednak szereg czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju choroby:
Zła higiena jamy ustnej – zaniedbywanie szczotkowania i czyszczenia przestrzeni międzyzębowych prowadzi do nagromadzenia płytki bakteryjnej. To podstawowy i najczęstszy czynnik etiologiczny.
Palenie tytoniu – palacze są znacznie bardziej narażeni na ciężkie postacie chorób przyzębia. Dym tytoniowy osłabia reakcję odpornościową dziąseł i sprzyja głębszej utracie kości. Nawet po zaprzestaniu palenia stan dziąseł stopniowo się poprawia.
Cukrzyca – szczególnie niekontrolowana, jest silnym czynnikiem ryzyka. Osoby z wysokim poziomem glukozy mają obniżoną odporność na infekcje dziąseł. Co więcej, paradontoza z kolei utrudnia wyrównanie glikemii – to relacja dwukierunkowa. Pacjenci z dobrą kontrolą cukrzycy nie mają podwyższonego ryzyka.
Predyspozycje genetyczne – niektórzy ludzie są genetycznie predysponowani do silniejszej reakcji zapalnej. Geny wpływają na sposób odpowiedzi układu odpornościowego na bakterie przyzębia.
Stres i choroby ogólnoustrojowe – długotrwały stres obniża odporność, co ułatwia rozwój infekcji. Choroby autoimmunologiczne, nowotwory czy przyjmowanie niektórych leków również zwiększają podatność na choroby przyzębia.
Zmiany hormonalne – ciąża, menopauza czy zaburzenia hormonalne mogą powodować większe napięcie dziąseł. U kobiet w ciąży obserwuje się nasilenie objawów zapalenia dziąseł.
Niewłaściwa dieta – duża podaż cukrów i przetworzonej żywności sprzyja rozwojowi płytki bakteryjnej. Dieta uboga w witaminy, szczególnie witaminę C, dodatkowo upośledza regenerację tkanek dziąseł.
Dlaczego wczesna diagnostyka chorób przyzębia jest tak ważna?
Tu zaczyna robić się naprawdę poważnie. Badania pokazują, że przewlekła choroba przyzębia nie zostaje tylko w jamie ustnej. Bakterie i różne substancje zapalne z chorych dziąseł mogą dostawać się do krwi i wędrować po całym organizmie.
Nieleczona paradontoza zwiększa ryzyko naprawdę poważnych chorób:
- Problemy z sercem – miażdżyca tętnic i zapalenie wsierdzia (czyli wewnętrznej błony serca)
- Pogorszenie cukrzycy – paradontoza utrudnia kontrolę poziomu cukru i sprawia, że organizm gorzej reaguje na insulinę
- Problemy z nerkami
- Udar i zawał serca
- Choroba Alzheimera
- Powikłania w ciąży – przedwczesny poród, dziecko z niską wagą urodzeniową
- Zapalenie płuc i inne choroby układu oddechowego
- Reumatoidalne zapalenie stawów (choroba, która atakuje stawy)
Dlatego jeśli zauważysz u siebie któryś z objawów, nie czekaj – umów się do dentysty. Wczesne wykrycie to klucz. Gdy złapiemy problem na początku, możemy go kontrolować i często uniknąć najgorszego, czyli utraty zębów.
Leczenie chorób przyzębia
Leczenie zaczyna się od szczegółowej diagnostyki, która pozwala ocenić stan dziąseł i kości. W zależności od stadium choroby stosujemy różne metody. Lekarzem, który zajmuje się leczeniem chorób przyzębia jest periodontolog.
Leczenie zachowawcze jest podstawą terapii przy łagodnych i umiarkowanych postaciach:
Profesjonalne oczyszczanie z kamienia i płytki nazębnej to pierwszy krok. Skaling usuwa kamień zarówno nad, jak i pod linią dziąsła. Planowanie korzeni wygładza powierzchnię korzeni zębów, co pomaga dziąsłu ponownie przylegać. Zabiegi wykonuje się pod miejscowym znieczuleniem, przy użyciu ultradźwięków i narzędzi ręcznych.
Głęboką mechanoterapię poddziąsłową stosujemy, gdy kieszonki są głębsze – pozwala ona usunąć bakterie z trudno dostępnych miejsc.
Pomocniczo stosuje się antybiotykoterapię – miejscową (płukanki, żele wprowadzane do kieszonek) lub doustną w cięższych przypadkach.
Leczenie chirurgiczne jest konieczne przy zaawansowanej chorobie, gdy kieszonki są głębokie i nastąpiła znaczna utrata kości:
Chirurgia płatowa polega na odsłonięciu dziąsła przez odwarstwianie płata przyzębia. To pozwala na dokładne oczyszczenie powierzchni korzeni. Chirurg może również wymodelować zrąb kostny tak, aby po zeszyciu płata nie powstały głębokie kieszonki.
Przeszczepy tkanek miękkich stosujemy przy recesji dziąseł. Najczęściej pobieramy materiał z podniebienia pacjenta lub wykorzystujemy preparaty zastępcze, które wzmacniają dziąsło i pokrywają odsłonięty korzeń.
Przeszczepy kostne aplikujemy przy znacznym braku kości wokół korzeni zęba. Materiał może pochodzić od pacjenta, od dawców lub być syntetyczny. Celem jest wypełnienie ubytków i stworzenie podłoża do regeneracji własnej kości.
Regeneracja kierowana (GTR) to metoda, w której po oczyszczeniu ubytku umieszcza się specjalną błonę resorbowalną między korzeniem a kością. Błona chroni przestrzeń, uniemożliwiając wnikanie tkanek miękkich, co pozwala na odtworzenie kości.
Preparaty stymulujące wzrost, takie jak żel z białkami macierzy szkliwa, nakłada się na oczyszczony korzeń zęba. Substancje te stymulują komórki do odbudowy tkanki kostnej i dziąsłowej.
Profilaktyka i zapobieganie chorobom przyzębia
Ważnym elementem leczenia jest edukacja pacjenta w zakresie codziennej higieny jamy ustnej – pozwala to utrzymać efekty wykonanych zabiegów na dłużej. Bez odpowiedniej pielęgnacji domowej nawet najlepsze zabiegi chirurgiczne nie przyniosą trwałych rezultatów.
Skuteczna profilaktyka opiera się na kilku filarach:
Codzienna higiena jamy ustnej – szczotkowanie minimum 2 razy dziennie i nitkowanie raz dziennie (lub stosowanie szczoteczek międzyzębowych) to absolutna podstawa. Regularne usuwanie płytki jest kluczowe dla zapobiegania chorobom przyzębia.
Regularne wizyty kontrolne – po zakończeniu leczenia podstawowego pacjent powinien być pod stałą obserwacją, zwykle co 6 miesięcy. W trakcie takich wizyt wykonuje się profesjonalne czyszczenie i monitoruje stan przyzębia, zapobiegając nawrotom choroby.
Zdrowy styl życia – rezygnacja z palenia, zbilansowana dieta bogata w witaminy, kontrola poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą oraz zarządzanie stresem znacząco wpływają na stan przyzębia.
Nie czekaj, aż będzie za późno
Pamiętaj, że zdrowie jamy ustnej wpływa na cały organizm. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie mogą zatrzymać rozwój choroby i uchronić przed poważnymi konsekwencjami – zarówno utratą zębów, jak i problemami zdrowotnymi dotyczącymi innych układów.
Nieleczona paradontoza prowadzi do nieodwracalnej utraty kości i zębów. Zbyt duża ilość utraconej kości powoduje, że zęby nie mają wystarczającego podparcia, przez co zaczynają się ruszać, a nawet wypadają.Jeśli zauważyłeś u siebie niepokojące objawy – krwawienie dziąseł, nieprzyjemny zapach z ust czy odsłonięte szyjki zębowe – nie zwlekaj. Umów się na wizytę lub pierwszorazową konsultację stomatologiczną i sprawdź stan swojego przyzębia. Im wcześniej zareagujesz, tym większe masz szanse na zachowanie zdrowego uśmiechu na długie lata.
